干

Í

gān

1. қарым-қатынас, барыс-келіс, ілік-шатыс, қатынас, байланыс, қатыс, ілік, қатысты, байланысты

不相干 — байланысты емес, байланысты жоқ

这事与你何干？ — бұл шаруаның саған не қатысы бар?

2. қарсы келу, қайшы болу, қиғаш келу, томпақ, теріс, бұрыс, шет

有干禁例 — тыйым қағидаларына қайшы

【干涉】 қол сұғу, орынсыз кірісу, соғыну, кірісу, килігу, араласу, қыстырылу

互不干涉内政 — бірі бірінің ішкі ісіне араласпау

3. бой ұру, әуес болу, соңына түсу, аңсары ауу, мұрат ету, арман қылу, есі-дерті ауу, сілекейі шұбыру, әуестену, қызығу, қуу, құмарту, іздеу, ұмтылу, талпыну

干禄 — ақша соңына түсу

干进 — мансап іздеу

4. қалқан, қалқа, қалтқы

动干戈 — қалқан мен найзаға жармасу, соғыс ашу, ұрыс бастау, жанжал шығару

干城 — қорғаушы, сақтаушы, қамал, қорған

5. "а, ә, б, в..." тәртіптері бойынша тізілетін ондық реттік таңба

干支 — жыл есебі, күн есебі

6. жаға, жиек, бой, ернеу, жағалау, шет, қас, жан

江干 — дария жаны

河干 — өзен бойы

7. құрғақ, кебу, кебір, кепкен, кеберсіген, қу, құраған, тобарсыған, қағыр, дегдіген, қаңсыған

干果 — құраған жеміс, қақ

干柴 — қу отын

干租 — өзін ғана майлап алу

油漆未干 — жамылған сыр әлі кепкен жоқ

干洗 — құрғақ жуу, сусыз тазарту, сусыз жуу

【干脆】

1) ең абзалы, ең жақсысы, тәуекел етіп, не де болса

2) шорт, ұрт, кесімді, жылдам, шапшаң

说话干脆 — шорт айтатын кісі көрінеді

8. 〔干儿〕 құрғақ, кепкен тағамдар немесе басқа заттар

饼干 — печенье

豆腐干儿 — доуфу сірнесі

9. сарқылып кету, суалып қалу, таусылып кету, тартылып қалу, түк қалмау, ештеңе қалмау, құлазып қалу, бос қалу, түгесіліп қалу, сарқу, сарқылу, суалу, тауысу, таусылу, тартылу, түгесу, түгесілу, қалдырмау, қалмау

大河没水小河干 — дарияның суы таусылса бұлақ та тартылады

干杯 — тауысып ішу, қалдырмай қағу, сарқып ішу, тост көтеру

10. бекерден-бекер, бостан-босқа, құрдан-құр, қарадай, бекер, босқа, құр, албаты, беталды, қисынсыз, жөнсіз, орынсыз

干着急 — бостан-босқа жінігу

干等 — бекерден-бекер сарылу

干看着 — албаты аңыру

11. өкіл, атамалы, танымалы (асырап алған балаға немесе біреуге бала, туыс болуға айтылады)

干娘 — өкіл ана

干女儿 — өкіл қыз

12. масқара қылу, засырықтан өткізу, шерменде ету, абыройын төгу, жерге қарату, жер-жебіріне жету, жазасын беру, сазайын тартқызу, көкесін таныту

今天，我又干了他一顿 — бүгін тағы да көкесін танытып шықтым бәлемнің

13. көзінің қырын салмау, елеп-ескермеу, бойына тоғытпау, қапталына алмау, елемеу, алымсынбау, қомсыну, қорашсыну

没想到，他把咱们干起来了 — бізді бүйтіп елеп-ескермейтінін қайдан білейін

14. қақ, сірне (жеміс-жидектің кептірілген, қуратылған дәні немесе еті мен қабығы)

葡萄干 — мейіз

瓜干 — қауын сірнесі

【干将】 алмас қылыш, наркескен, қылыш, қанжар

15. адамның тегіне қолданылады

16. 乾 -ге қараңыз

II

gàn

1. тұтқа, тұлға, тірек, бас, негіз, дің

树干 — ағаш діңі

躯干 — негізгі дене; ұлы дене, дене

干线 — негізгі желі, басты желі

骨干 — тұтқа, тірек, тұлға, арыс, бел

干部 — басшы кадр, жетекші қызметкер, басшы, жетекші, кадр, қызметкер

2. жүргізу, істеу, айналысу, шұғылдану, алысу, арпалысу

干活儿 — шаруа істеу

巧干 — шеберлікпен жүргізу

你又在干什么？ — тағы неменемен арпалысып жатырсың?

3. іскер, шебер, мініскер, іспор, майталман, қабілетті, өнерлі, төселген, жатылған, талантты, дарынды

干才 — шебер кісі, дарынды кісі

干练 — тәжірибелі, ысылған, төселген, жатылған, бастыққан

干事 — жұмыс жүргізуші, іс жүргізуші, басқарушы, қызметші, қызметкер, жора, алқа

宣教干事 — үгіт-насихат, оқу-ағарту қызметкері

文娱干事 — ойын-сауық жорасы

4. (диалектизм) насырға шабу, пәлеге айналу, шатаққа соғу, қырсық салу, шатақ шығу, пәле қозу, бұзылу, бүліну

事情要干 — іс бүлінетін болды

干了 — шатақ шықты